Magiczny świat ceramiki: RAKU

11 czerwca 2023 - 22 maja 2024, piątki, soboty, niedziele, poniedziałki od 13:00 do 17:00

Na wystawie prezentowanych jest ponad 100 eksponatów z czterech stuleci, od tradycyjnych czarek do herbaty z Japonii po nowoczesne przedmioty z zachodniej półkuli, w tym prace niemieckich i berlińskich artystów. Liczne przedmioty wypożyczone z prywatnych kolekcji uzupełniają zbiory muzeum.

Historia ceramiki Raku

Zgodnie z tradycją, termin "raku" pochodzi od miejsca, w którym wydobywano glinę w japońskiej stolicy Kyôto pod koniec XVI wieku, ale jest także starą nazwą samego miasta Kyôto. Japoński znak kanji to 楽. Oznacza on "radość" lub "przyjemność".

Od 425 lat i 15 pokoleń "Raku" jest również marką i pieczęcią dynastii garncarskiej, która odgrywa centralną rolę w tradycji japońskiej ceramiki herbacianej.
Ta ręcznie formowana ceramika, która początkowo była szkliwiona tylko na czerwono lub czarno, została stworzona w duchu
buddyzmu Zen i związanej z nim ścieżki herbaty (chado). Rodzina producenta była i jest przekonana, że termin "Raku" odnosi się wyłącznie do garncarzy, którzy są częścią tej tradycji, a nie do samej techniki. W przeciwieństwie do tego, "raku" jest dziś uważane na Zachodzie za specjalną technikę wypalania.

Zgodnie z historią, w XVI wieku urodzony w Korei lub Chinach producent dachówek Chojiro (zm. 1589), pierwszy rzemieślnik tej tradycji i twórca słynnych misek do herbaty, znalazł się pod patronatem japońskiego mistrza herbaty Sen no Rikyu (1522-1591). Legenda głosi, że po śmierci Chôjirô w 1598 roku, generał i cesarski zjednoczyciel Toyotomi Hideyoshi (1537-1598) podarował swojemu adoptowanemu synowi Jôkei (zm. 1635) złotą pieczęć z kanji "Raku". Sam znak jest nadal używany, ale przeszedł charakterystyczne zmiany z pokolenia na pokolenie, które pozwalają na jego datowanie.

Ceramika Raku stanowi zatem ważny punkt w historycznym rozwoju japońskiej ceramiki, ponieważ jako pierwsza używała osobistego podpisu i koncentrowała się na ścisłej współpracy między garncarzem a klientem. Nazwa, technologia wypalania i styl ceramiczny są przekazywane do dziś.

Zgodnie z podręcznikiem z XVIII wieku, wyroby raku były również produkowane i wypalane w licznych warsztatach w Kyôto i okolicach, a później nawet w całej Japonii przez profesjonalnych garncarzy i amatorów. Znani niezależni japońscy garncarze ceramiki Raku to Hon'ami Kôetsu (1556-1637), Ichigen (1662-1722) i Ogata Kenzan (1663-1743). Jednak obecnie uważa się, że są one zintegrowane z drzewem genealogicznym Raku.

Od lat 40. XX wieku technika raku stała się znana na Zachodzie między innymi dzięki Bernardowi Leachowi (1887-1979) i Paulowi Soldnerowi (1921-2011). Z czasem jednak oryginalna japońska forma uległa zmianie. Ustanowiono na przykład technikę postredukcji przy użyciu wiórów drzewnych. Kształty i kolory szkliwa również stały się mniej rygorystyczne i bardziej zróżnicowane. W międzyczasie dla tego typu ceramiki przyjęło się określenie "amerykańskie raku" lub "zachodnie raku". Ponieważ "zachodnie raku" jest wypalane w piecach gazowych, zwykle w temperaturze 800-1000 °C na wolnym powietrzu, a następnie schładzane w procesie przypominającym szok, jego stosunkowo nieskomplikowana produkcja jest obecnie bardzo popularna i rozpowszechniona zarówno wśród profesjonalnych artystów, jak i amatorów. tekst: Dr Peter Pilz